Die feite van ‘n saak wat onlangs deur die Noord-Gautengse Belastinghof aangehoor is, klink soos iets uit ‘n spanningsverhaal…

Mnr A, ‘n rekenmeester van beroep, is deur mnr B en mnr C met ‘n sakeplan genader. Die twee mans is op een of ander manier verwant aan ‘n dame wat in mnr A se familie-onderneming werk. Daar word ongelukkig geen verdere besonderhede van hierdie dame se rol in die affêre verskaf nie. Hoewel daar geen hegte vriendskap tussen mnr A en die twee sakemanne bestaan nie, het hulle wél by geleentheid sosiaal verkeer. Dit was moontlik tydens een van hierdie sosiale byeenkomste dat B en C voorgestel het dat mnr A ‘n onderneming stig om seekos te verskaf. Hy stig toe XYZ BK en die twee menere onderneem om genoeg seekos te bestel om die besigheid aan die gang te hou.

Dinge het interessant begin raak toe B en C versoek dat mnr A fiktiewe BTW-fakture namens XYZ aan hul eie korporasie, PQR BK, uitreik. Hulle het aangevoer dat hulle ‘n lening van ‘n bank wou bekom en die fakture nodig gehad het om die bank te oortuig dat hulle fondse nodig het om voorraad aan te koop. B en C het baie duidelike voorskrifte met betrekking tot die uitreik van die fakture gegee en die fiktiewe lewerings en bedrae wat daarop aangedui moes word, noukeurig gespesifiseer. Volgens mnr A is hy op ‘n daaglikse basis geteister totdat hy uiteindelik toegegee het en drie fakture vir ‘n totale bedrag van R1 024 397.16 (BTW ingesluit) aan PQR uitgereik het.

Natuurlik is geen seekos bestel, gekoop of afgelewer nie. Volgens die regter, Hiemstra AJ, wou B en C die fondse vir een of ander onderduimse doel aanwend. Op grond van die fakture het die bank die lening goedgekeur en die bedrag in XYZ se bankrekening inbetaal. Volgens ooreenkoms het XYZ toe die bedrag by wyse van drie tjeks aan PQR uitbetaal. Daarop het B en C hul geld gevat en die land verlaat, terwyl mnr A aan die genade van die SAID oorgelaat is.

En hoekom het XYZ probleme met die belastinggaarder gehad? Blykbaar was B en C nie tevrede om net die bank om die bos te lei nie. Hulle het sake vererger en ‘n eis vir insetbelasting van R125 803.14 op grond van die drie fakture ingedien. Die SAID het ‘n oudit uitgevoer om vas te stel of die verskaffers wat fakture aan PQR voorsien het, die ooreenstemmende uitsetbelasting verklaar het. Aangesien XYZ geen voorraad gehad het om mee te begin nie, geen voorraad verskaf het nie en voorts verplig was om die volle bedrag van die lening by ontvangs onmiddellik aan PQR oor te betaal, het mnr A besluit die regte ding om te doen is om nulopgawes vir BTW vir die betrokke tydperke in te dien. Mnr A, die rekenmeester, het egter een van die mees basiese beginsels van die BTW-stelsel uit die oog verloor. Tensy ‘n ondernemer toestemming het om op ‘n betalingsbasis rekenskap te gee, ontstaan die aanspreeklikheid vir BTW wanneer ‘n faktuur uitgereik word. Of hy betaling ten opsigte van die faktuur ontvang of nie, is irrelevant, aangesien die persoon aan wie die lewering gemaak is op sy beurt geregtig is om insetbelasting op grond van die faktuur te eis.

Die hof het besluit dat, ten spyte van die intrige wat tot die transaksie aanleiding gegee het, XYZ aanspreeklik bly vir die BTW op grond van die fakture wat uitgereik is, sowel as die 200 persent addisionele belasting wat deur die SAID opgelê is. Daar is ‘n paar lesse te leer uit mnr A se ondervinding. Ons kan almal poog om beter mensekenners te wees en om dalk transaksies waarby seekos betrokke is, te vermy. Die een les waarop alle BTW-ondernemers egter moet ag slaan is dat die SAID nie veel simpatie het met ondernemers wat dom dinge aanvang nie, of hulle nou om die bos gelei is of nie. Ongeag die omstandighede bly ‘n ondernemer aanspreeklik vir uitsetbelasting op alle fakture wat deur hom uitgereik is.

Hierdie artikel bevat slegs algemene inligting en moenie gebruik of beskou word as professionele raad nie. Geen aanspreeklikheid word aanvaar vir enige foute of weglatings of vir enige verlies of skade weens vertroue op hierdie inligting nie. Raadpleeg altyd u finansiële raadgewer vir spesifieke  en gedetailleerde advies.